Als er een man is die de kleuren van Troyes hoog en luid heeft gedragen over de hele wereld, dan is het wel Chrétien de Troyes. Hijzelf beweert tot de stad te behoren, waarvan niet formeel is vastgesteld dat hij er geboren is, door zichzelf “Crestiens de Troies” te noemen, aan het begin van zijn eerste roman, “Erec et Enide”.
Roman: het woord is gezegd. Men beschouwt Chrétien de Troyes inderdaad als de “uitvinder” van de roman in de 12 eeuw waardoor hij dus een van de eerste romanschrijvers was in de geschiedenis, in de moderne zin van de term. Dit literaire genre domineert nog steeds alle andere et wist alle volkeren wereldwijd door de eeuwen heen te verleiden.
De invloed van Chrétien de Troyes is omgekeerd evenredig met het belang van zijn productie, in ieder geval van wat ons is bereikt en dat kan samengevat worden in vijf verzen, waarvan er twee onvoltooid zijn gebleven. Maar de namen van deze helden spreken tot onze verbeelding: Lancelot, Perceval, Gauvain, Koning Arthur… Wie hoorde er nog nooit van de zoektocht naar de Graal?
Schreef bij voorkeur in het Frans, eerder dan in het Latijn(1), blonk de schrijver uit Troyes uit in de roman over de ridderlijkheid. De avonturen van deze personages, de ridders van de ronde tafel, nemen de kleur van de mythe aan. Chrétien de Troyes inspireert zich op de Keltische legendes om ze te sublimeren en te weven in een geweldige en poëtische wereld samen met waar liefdesverhalen strijden met gewapende feiten.
Actie en reflectie zijn er verweven, zoals het idealisme en realisme, religieuze ambities en de verleiding van het vlees. Het verhoogt de hoge gevoelens.
Hij heerst in zijn romans de principes van rechtvaardigheid, loyauteit en mensheid. De auteur introduceert de ridderfiguur die voorzien van complexe emoties ronddwaalt en die de eerste psychologische studies van de Franse literatuur opstelt.
Als man, weten we uiteindelijk weinig over Chrétien de Troyes, behalve het feit dat hij heel close was met het hof van Champagne ten tijde van graaf Hendrik I de Liberaal en zijn vrouw Marie de Champagne.
Naar eigen zeggen van de schrijver, bestelde de dochter van Aliénor d’Aquitaine en van Koning Lodewijk VII van Frankrijk, hem een roman en fluisterde hij het onderwerp in: we zijn in 1181 met de bekende “Lancelot, de Ridder van de kar”. Lancelot, toonbeeld van de hoffelijke liefde, is zeker het beeld van dit hof van Champagne , zo verlicht, zo vriendelijk voor de kunst, de wetenschap en letterkunde.
Het is bij dit hof dat het Liefdesverdrag zou zijn samengesteld, die de rechtvaardige liefde codificeert. Het zou ook bij dit hof zijn dat de “liefdeslessen” zijn verzameld, deze bijeenkomsten waar de zachte dames hun amoureuze geschillen besloten. Ongetwijfeld fictief, deze liefdeslessen, maar toch zo romantisch!
Hoe dan ook, het stichtend werk van Chrétien de Troyes overleefde het gewicht van de jaren en de tand des tijds en hij blijft een van de weinige auteurs uit de Middeleeuwen die nog wordt gelezen en onderwezen in de klas. Een middelbare school in Troyes draagt trouwens zijn naam.
Het woord “roman” in de eerste zin, omvat trouwens de Romaanse taal, dit wil zeggen “vulgair”, volks, tegenover het latijn.